Анатолій Балуценка
525
Звышціск дэфармаваў прыметна,
У сціску рэчывы былі,
Умовам знешнім адпаведна
Быў і памер у Прадзямлі.
526 Хаця
прычыны невядомы,
Але звышціск раптоўна знік,
Хоць масы былі нерухомы,
Ды ўзнік структурны рухавік.
527 Пароды
сталі пашырацца,
Тэмпературу набываць,
Ціск магмы пачынаў ўзнімацца,
Кару магутную ламаць.
528 І
радыус Зямлі пры гэтым
Амаль ўдвая больш хутка стаў,
Больш ў шэсць разоў былой планеты
Аб’ём Зямлі цяпер складаў.
529 Знайсці
памер – не трэба дару,
Патрэбна плошчу сушы ўзяць,
І палічыць дыяметр шара,
Што можа плошчу тую ж даць.
530 І
шчыльнасць у сярэднім стала
Таксама меней ў шэсць разоў,
Кара змен моцных не зазнала,
Ранейшай заставалась зноў.
531 Як
пашырэнне ўжо здарылась,
Знікла планета Прадзямля,
І з той жа масы утварылась
Калыска для жыцця – Зямля.
532 Для
фармавання ёсць умова:
Каб магма вязкаю была,
Таму Зямля не выпадкова
Ўраз форму шара набыла.
533 Ёсць
выключэнні ў любой справе:
Абломкі малыя кары
Засталіся ляжаць ў расплаве,
Ўкаранены ў яго былі.
534 Таму ў
прасторы акіяна
Павінна дно з базальту быць,
Але здараецца спантанна,
Што і граніт на дне ляжыць.
535 Ў кары
там трэшчыны ўтваралісь,
Дзе месцы слабыя былі,
Базальты моцна награвалісь,
І кантыненты паплылі.
536 Хоць
расплываліся адвольна,
Ды дысбаланс каб устраніць,
Так ўсталявацца маса здольна,
Каб раўнаважнаю зноў быць.
537 Ў
мацярыках краёў памеры
Вельмі падобнымі былі,
Яны з адзінай літасферы
Былой планеты Прадзямлі.
538 На
Прадзямлю думка загляне:
Ні атмасферы, ні вады,
Не існавала ў звыклым стане,
Бо цвёрдым ўсё было тады.
539 Вада
ляжала слоем лёду,
І газы цвёрдымі былі,
Як ціск даў рэчывам свабоду,
Яны ў нармальны стан прыйшлі.
540
Тэмпература грэла нетры,
Спадаў ціск, каб звычайным быць,
Час прыйдзе, каб паўстаць паветры,
І атмасферу утварыць.
541 Дакладна
сфера утваралась
Яшчэ спачатку Прадзямлёй,
Ў ёй рэчыва размеркавалась
Паводле шчыльнасці сваёй.
542
Ўсярэдзіне ядро ляжала,
Дзе маса сціснутай была,
А яго магма абкружала,
Ужо пасля ішла кара.
543 Адносна
роўнаю і гладкай
Кара была на Прадзямлі,
Застаўся вабны выгляд згадкай,
Бо горы на Зямлі ўзраслі.
544 Ўсе
старажытнія пароды
Гарызантальныя амаль,
Зазналі ад разломаў шкоды,
Ўтвараюць часам вертыкаль.
545 Не
ведае магутнасць меру,
Працэсы бурныя ішлі,
І руйнавалі літасферу
Былой планеты Прадзямлі.
546 І
адпаведнасць кантынентаў,
Якія можна скласці ўраз,
Хоць не зрабіць эксперыментаў,
Дакладны можа даць адказ:
547 Што
кантыненты разышліся
І новы занялі абшар,
Хаця на Прадзямлі калісьці
Адзіны быў суцэльны шар.