Анатолій Балуценка
832 Калі
вада дажджом гарачым
Лягла ў даліны спакваля,
Стварылась цалкам, і няйначай,
Планета новая – Зямля.
833 Здаўна было
цікава людзям,
Працэс як можна паясніць.
Ніколі шар зямны не будзе
Работу лішнюю рабіць.
834 Прырода
эканомна значна,
І оптымум – яе закон,
Як ў дзеянні мэты нябачна,
Адкіне гэту дзею ён.
835 Мадэль
прыроды не падмане,
Як ў дзеі сіл не адшукаць,
Бясспрэчна, што Зямля не стане
Пліт віртуяльных пасуваць.
836
Сфарміравалась літасфера,
І шар у раўнавазе быў,
Як паўставала гідрасфера,
Зноў дысбаланс рэльеф тварыў.
837 Таму
такія перапады
Ў вышынях у зямной кары,
Калі ў даліне былі страты,
Расла вяршыня у гары.
838 Баланс
здабыць – працэс складаны,
Дзе трэба масу дадаваць,
І вывяргаюцца вулканы,
Каб раўнавагу падтрымаць.
839 На сушы
мала ёсць вулканаў,
Бо вельмі моцны яе слой,
Яны – здабытак акіянаў,
Баланс стваралі пад вадой.
840 Калі
вулканы ажываюць,
Землетрасенні не ідуць,
Яны напружанні здымаюць
І разбурэнняў не даюць.
841 А магма
так перацякае,
Каб дысбаланс ліквідаваць,
І там, дзе масы не хапае,
Вулканы могуць дадаваць.
842 Есць
экзагенных змен нямала,
Ссуваюць масы цэлы час,
Моманты сілы шара стала
У раўнавагу ўводзяць ўраз.
843 Але
напружанні пры гэтым
Мацней кары павінны стаць,
Змяняецца рэльеф планеты,
Каб раўнавагу не страчаць.
844 Кару
Зямлі, яе украсы,
Патрэбна стала разбураць,
Як магма не дабавіць масы,
Не зможа раўнавагі даць.
845
Перацякае магма стала
У вадкай сферы на Зямлі,
Яна біццё заўжды зніжала,
Калі абуранні былі.
846 Каб
масы не перамяшчалісь,
Бясконца сталымі былі,
Землетрасенні б не здаралісь,
Вулканы спалі б на Зямлі.
847 Зямля ў
будове цела рысы
Ад Прадзямлі былой ўзяла,
Кары змяніліся абрысы,
Ўнутры будову зберагла.
848 Знішчае
атам ціск крытычны,
Нармальна нельга існаваць,
Стан ў сціску рэчыва фізічны
Халоднай плазмай трэба зваць.
849 Энергіі
патэнцыяльнай
Ў ядры Зямля шмат набыла,
Выток энергіі рэальны,
Зямля астыла б без цяпла.
850 Знікае
пад звышціскам атам,
Як патупова ціск зніжаць,
З часцінак атамаў багата
Магчыма рэчываў складаць.
851 Шмат
розных атамаў ўзнікае,
Каб шэраг рэчываў ўтварыць,
Магчыма, поле так ўплывае,
Каб разнастайнасць ім набыць.
852 Цяпер
кара Зямлі нямала
Горных парод і руд дае,
Ёсць вельмі многа мінералаў
Ў скарбніцах нетраў у яе.
853 Іх
мноства нават непрыметна,
Злучэнні рознымі былі,
Ў прыродзе ўсё заўжды дыскрэтна,
І ўсё дыскрэтна на Зямлі.
854 З граніту
лёгкія пароды
Былі ў кары на Прадзямлі,
Пры росце гор без перашкоды
Ў іх магмы цяжкія зайшлі.
855 Ўсе
старажытнія пароды –
Дно акіянаў Прадзямлі,
І глеба ёсць на іх заўсёды,
Асадкі з даўніны ляглі.
856 Працэс
стварэння надта бурны,
Цяпло патрэбна вылучаць,
Каб потым стан тэмпературны
Стацыянарны атрымаць.
857 І
надышлі часы такія,
Што выпраменьвалась цяпло
Як раз у колькасцях, якія
На Зямлю Сонца дадало.
858
Тэмпература на планеце
Ў стацыянарны стан прыйшла,
Баланс трымае у сусвеце,
Які калісьці набыла.
859
Каардынатная адменнасць
З мінулых ёсць яшчэ часоў,
Бо бездакорная нязменнасць
Тэмпературных паясоў.
860 Зямля
энергію ад Сонца
Няспынна цэлы час бярэ,
Стан сталы у яе бясконца,
Зямля цяпло не аддае.
861
Складаная Зямлі будова,
Няпроста тайну зразумець,
Ды склалась добрая умова,
Каб для жыцця калыску мець.
862 Ў
планеты дзіўная дарога,
Загадак шмат дае яна,
І таямніц цудоўных многа,
Адкрыць іх трэба ўсе спаўна.
863 Прыход
у стан стацыянарны
Важнейшым для планеты быў,
Пераўтварэння шлях нямарны:
Жыццё Бог дзіўнае стварыў.
864 Жыццё
паўстала на планеце
Не на працягу доўгіх год,
Пакуль адзінае ў сусвеце,
Зазнала безліч перашкод.
865
Тэмпература убывала,
Стварэння надышлі гады,
Вакол вады было нямала,
З парод падробленых грунты.
866 І былі
з мінералаў нетры,
Пара тварэння надышла,
Бо ўся арганіка ў паветры,
Як пара рэчываў, была.
867
Арганіка кандэнсавалась
Пазней павольна, спакваля,
З яе шмат рэчываў ўтваралась,
Каб набыла жыццё Зямля.
868 Не вельмі
простае заданне:
Адкуль Зямля і твар яе?
Але на кожнае пытанне
Мадэль мая адказ дае.
869
Напэўна, будуць і сумненні,
Магчыма, не папаў у цэль,
Але у творчыя імгненні
Такой пабачыў я мадэль.
870 Раздзел
“Жыццё” яшчэ чакае,
Перакананы ў гэтым я:
На існаванне права мае
Мадэль складаная мая.