Анатолій Балуценка
384 Планета
стала награвацца,
Спаў ціск, і грэлася кара,
Стаў панцыр з лёду руйнавацца,
Бо надышла яго пара.
385 Быў
панцыр лёду, як навала,
Сам лёд цяпло стаў вылучаць,
І вадкасцю вада зноў стала,
Ўраз дол пачала затапляць.
386 Бо
створан атам надта дзіўна,
Змяніў энергетычны стан,
Лёд таяў надта інтэнсіўна,
Вакол ахутаў шар туман.
387
Змянілась знешняя умова,
Зноў затаплялася кара,
Паўстала мора паступова
Там, дзе знаходзілась гара.
388 І лёд
пачаў перамяшчацца,
Ўтварылісь хутка леднікі,
А ціск працягваў паніжацца,
І жвава беглі ручайкі.
389 У
леднікоў трывалі страты,
Стварыўся акіян вады,
Лёд рухаўся і нёс адклады,
Пакінуў на кары сляды.
390
Сустрэла Прадзямлю навала,
Ператвараўся лёд ў ваду,
Цяпла ўсё болей прыбывала,
Было ўсё менш і менш ільду.
391 І
пацякла вада ў даліны,
А вынік дзеяння такі:
Каб падтрымаць баланс адзіны
Рух набывалі леднікі.
392 Раней
быў акіян заўсёды
Над ўсёй карою Прадзямлі,
І асадковыя пароды
За доўгі час на ёй ляглі.
393
Грунтоўныя адбылісь змены,
Ад старажытніх леднікоў:
Тыліты – так завуць марэны
З пяскоў, глін, сланцаў, валуноў.
394 Якія іх
стваралі ўмовы?
Вакол адклады як ляглі?
Таму перыяд ледніковы
Лічылі слушным для Зямлі.
395
Абледзяненняў не здаралась,
Іх шар зямны зусім унік,
На Прадзямлі, калі сціскалась,
Суцэльны быў вакол ляднік.
396 Тыліты
ў ледніках ўтваралісь
На Прадзямлі на ўсёй кары,
Сляды ад іх яшчэ засталісь
Наўкол да сённяшняй пары.
397 Тыліты
– Прадзямлі стварэнні,
Высноў такіх лепш не рабіць:
Ў мінулы час абледзяненні
Па ўсёй Зямлі павінны быць.
398 Тыліты
– горныя пароды
З пяскоў, глін, галькі, валуноў,
І спрасаваныя заўсёды
У блок праз дзею леднікоў.
399 Рух
прыпыняўся, ўзнікаў зноўку,
Тыліты – дар ад Прадзямлі,
І “ледніковую штрыхоўку”
Яны ад руху набылі.
400 Тылітаў
не ўтваралась потым,
Як сведкі тых часоў сівых,
Ляжаць, праходзілі дзе з лёдам
Па ледніковых маставых.
401 На ўсёй
Зямлі знайшлі тыліты,
Як старажытнія сляды,
Бо шар быў ледніком накрыты
З поўдня да поўначы тады.
402 Тылітаў
на кары нямала,
Здагадцы моцы надае:
Вада, як лёд, там існавала
І накрывала ўсю яе.
403 Ў
нізінах, дзе збіралісь воды,
Няма ад леднікоў слядоў,
Па схілах Прадзямлі заўсёды
Лёд моцна рухаўся на дол
404 Ды на
кару рабіў атакі.
І горы з першасных шчытоў
Захоўваюць цяпер адзнакі
Заўсёды ў выглядзе штрыхоў.
405 Калі
вада ужо пачала
Ўсю літасферу затапляць,
То лёд, яго было нямала,
Стаў на паверхню усплываць.
406 Лёд
раставаў, былі умовы,
Ён гідрасферу утвараў,
Ціск памяншаўся паступова,
Ваду патроху награваў.
407
Тэмпература падымалась,
Прайшоў час, і не стала льдоў,
Зямля на Прадзямлі стваралась,
Узнікла гідрасфера зноў.
408 Далей
расла тэмпература,
Вялікім быў аб’ём вады,
Змянялась ў рэчыва структура,
Бо стала падаў ціск тады.
409 Вада
пачала награвацца,
Зрабілась парай спакваля,
Ўраз стала рэзка пашырацца
І награвацца Прадзямля.
410 Ціск –
дзейсная занадта мера:
Як стала параю вада,
Разагравалась літасфера,
Да Прадзямлі прыйшла бяда.
411 Пачала
магма пашырацца,
Кару на часткі разрываць,
Так літасфера стала рвацца,
У шары каб баланс ўтрымаць.
412 Працэс
складаны і цікавы,
Мо, дзеянні не так ішлі,
Ды добра паясняе справы,
Што бачны зараз на Зямлі.
413 Не
зведаць космасу законаў,
Ды шар удалося сфармаваць,
Набор пратонаў, электронаў
Мог шэраг рэчываў ўтвараць.
414 І ціск
быў вонкавы нямалы,
Як створана кара была,
Яе складалі мінералы,
Сярод іх не сустрэлась шкла.
415 Жыццё
на Прадзямлі паўстала,
Каб паўтарыцца на Зямлі,
Яно мільёны год трывала,
Адклады доказ прывялі.
416 Бо
вугаль, сланец, нафта, крэйда
У нетрах на Зямлі ляжаць,
Для Прадзямлі адклады гэта,
Быў доўгі час, каб іх ствараць.
417 Мадэль не
выглядае складнай,
Зямлі пачатак – Прадзямля,
Яна акажацца дакладнай,
Шмат з’яў ёй растлумачу я.